İmur ve Yolemir Boyu

Eymür/Imır/İmir:

Oğuz-Türkmenlerinin eski boylarından biri olan Eymirlerin adını Orta Çağ ilim adamları Eymür, Abulgazi ise İmir şeklinde kullanmıştır. Mahmûd Kâşgarî onu yirmi dört boyun arasında on birinci; Reşideddin, Yazıcıoğlu ve Abulgazi on sekizinci; Salar Baba ise yirmi birinci yere koymuştur. Kâş- garî’den ve Salar Baba’dan sonra diğer ilim adamları Eymir’i Oğuz Han’ın beşinci oğlu olan Dağhan’m ikinci çocuğunun ismi ve ondan türemiş olan halk olarak göstermektedir. Salar Baba onu Denizhan’ın ilk oğlunun adı ola­rak tahmin etmektedir. Adı geçen ilim adamları Eymir’in anlamını şöyle açıklamışlardır: Reşideddin; “Son derecede iyi ve zengin, güçlü”; Yazıcıoğlu: “Hetsiz eyi, bay ol (bol)”; Salar Baba: “Leşgerlik ve tavangâr bolgay; Abulgazi: “Baylarmn bayı/zenginlerin zengini”.

Etnograf Y. Zuyev Eymir etnoniminin anlamı hakkında müstakil bir ma­kale yazmıştır. Ona göre, bu boyun adı totemden meydana gelmiştir, “teke” anlamındadır. Çünkü Reşideddin Eymirlerin totemi olarak bu hayvanın adı­nı göstermektedir. Ayrıca 10-11. asırlarda yazılan Çin kaynaklarında kara kuyruklu İmo (İmir) denilen hayvanın adına da rastlanmaktadır. O, keçi veya geyik olmalıdır. Böylece Y. Zuyev, İmir adım ikiye bölüyor: İm ve -r (ek). İm sözü, ona göre çağdaş Türkmen Türkçesindeki umga/yumga (dağ keçisi) ve emmek kelimesinde vardır. Ve “teke”, “keçi” anlamındadır.

Eymir’in anlamına Avrupalı ilim adamları da dikkat çekmiştir. Meselâ Gamilton’a göre, bu isim “şerefli, itibarlı” anlamındadır.

Elbette, ayrıntılı araştırmalar yapmadan Eymir etnonimine verilen açık­lamalara inanmak zordur. Bu adın kökünü Hunların, belki de Türk Moğol, Tungus-Manjur halklarının genel birliği oluşturduğu Altay devrinde yaşamış olan halkların dilinde aramak doğru olur. Çünkü Eymirlerin adına çok eski devirlerde de rastlanmaktadır. Meselâ İbrahim Kafesoğlu’nun yazdığına göre 745 yılında Ötüken’de kendi devletini kuran Uygurlara Dokuzoğuz (9 boy) da deniliyormuş. Çünkü onlar 9 boydan ibaretmiş. Sekizinci boyunun adı Çince Hi-ye-vu şeklinde yazılıp, Türkçe okunduğunda Ayamur veya Aymur’a dönüşüyor. Kafesoğlu bu adı Eymirler ile bağdaştırmaktadır.

Eymir veya İymir ismi ey/iy parçası, bizce İğdir etnoniminin İg sözüyle aynı köktendir (İğdir makalesine bakınız). Çünkü Türk (Türkmen) lehçelerinde g sesi kolaylıkla y sesine dönüşmektedir (Ege-eye, tük-tüg-tüy, çugun-çoyun vb.).

Sivrihisar İlçesi civarına yerleşmişler.

 

    Leave Your Comment

    Your email address will not be published.*